MENU
Pałac Promnitzów i zamek Dewinów-Bibersteinów

Dodał: Eckhard Huth° - Data: 2012-07-30 22:42:40 - Odsłon: 5150
29 lipca 2012

Data: 2012:07:29 13:35:14   ISO: 100   Ogniskowa: 17 mm   Aparat: Canon EOS 60D   Przysłona: f/10   Ekspozycja: 1/250 s  


Zamek

Żarski zespół rezydencjonalny położony jest w północno-zachodniej części starego miasta. Zamek zajmuje południowo-zachodni segment założenia. Od wschodu połączony jest bra­mą z wybudowanym na początku XVIII wieku pałacem, a do jego południowo-zachodnie­go narożnika przylega jeden z budynków pierwotnej kuchni. Od północy i wschodu oto­czony jest szeroką, obecnie suchą, fosą.

Przyjmuje się, że w połowie XIII wieku Albrecht Dewin wzniósł murowany zamek, od­powiadający obecnemu skrzydłu północnemu. W latach 1320-1329, kolejni właścicie­le Żar, Packowie, powiększyli siedzibę dobudowując skrzydło zachodnie i wieżę od połu­dnia. Wzniesiono też mury obronne zamku, powiązane ściśle z murami miejskimi. Skrzy­dło wschodnie powstało na początku XV wieku, kiedy w posiadanie dóbr żarskich weszli Bibersteinowie. W połowie XVI wieku Hieronim Biberstein oraz jego brat Krzysztof, prze­prowadzili renesansową przebudowę zamku, obejmującą m.in. wzniesienie krużganków po trzech stronach dziedzińca z bogatą dekoracją sgraffitową. Wówczas też wprowadzono we wnętrzach sklepienia kolebkowe z lunetami wraz z wystrojem sztukatorskim i malar­skim. Późniejsze sztukaterie, datowane na przełom XVI i XVII wieku, wiążą się już z dzia­łalnością Promnitzów. Zewnętrzny wygląd elewacji zamkowych został nadany około 1700 roku. Wtedy też przebudowano wieżę nadając jej barokowy charakter. Począwszy od 1824 roku zamek służył jako więzienie. W 1930 urządzono tutaj Muzeum Regionalne powiatu żarskiego, które funkcjonowało do 1945 roku.

Architektoniczna forma zamku, łącząca gotyk i renesans, zachowała się bez większych zmian do czasów obecnych. Cztery jednotraktowe skrzydła rozplanowane są wokół we­wnętrznego dziedzińca, otoczonego z trzech stron krużgankami. Piwnice nakryte są skle­pieniami kolebkowymi, natomiast komnaty sklepieniami kolebkowymi z lunetami, deko­rowanymi renesansowymi i barokowymi sztukateriami. Trzykondygnacyjne skrzydła po­siadają dachy wielospadowe. Nad zwartą bryłą budynku dominuje czworoboczna wieża wtopiona w skrzydło południowe. Gładkie elewacje, przeprute prostokątnymi otworami okiennymi, zdobi fryz oraz wydatny gzyms koronujący.

Od 1955 roku do lat 80. XX wieku wykonano przy zamku szereg prac zabezpieczających i remontowych. Działania te obejmowały m.in. usunięcie elementów grożących zawale­niem, rozbiórkę spękanych murów, reperację więźby i pokrycia dachowego oraz rekon­strukcję narożnika zamku, który uległ zniszczeniu podczas nalotu alianckiego w kwietniu 1944 roku. W latach 70. prowadzono ponadto badania archeologiczne i architektonicz­ne, zajęto się również zabezpieczeniem malowideł i sztukaterii. Do 1980 roku wykonano większość prac wewnętrznych wraz z wykonaniem instalacji elektrycznej i wodno- kanali­zacyjnej. Przeprowadzono także rekonstrukcję i konserwację sztukaterii. Sprzedaż zamku prywatnemu właścicielowi przerwała tok prac. W ostatnich latach wykonano nowe pokry­cie dachu. Planowana jest odbudowa zabytku.



Pałac

Pałac wraz z zamkiem stanowi główny element założenia rezydencjonalnego usytuowane­go w północno-zachodniej części Żar. W XVIII wieku założenie obejmowało m.in.: ogród pałacowy, ujeżdżalnię, park, pałac letni, tzw. Błękitną Bramę, pawilon ogrodowy, budynki folwarczne oraz domek myśliwski. Cały teren okalał mur, w obrębie którego znajdował się również cmentarz przy kościele św. Piotra.

Żarski pałac został wzniesiony w latach 1710-1728 z inicjatywy Erdmanna II von Prom­nitz. Budowa pałacu była jednym z elementów większego przedsięwzięcia, którego celem było stworzenie imponującego zespołu o charakterze reprezentacyjnym. Pałac stanął na miejscu średniowiecznego podzamcza. Budynek kryje relikty starszych murów, wśród nich kaplicy zamkowej, a także XIV-wiecznych murów miejskich. Projekt rezydencji wiązany jest z budowniczym Baarem, jednakże w tym czasie dla Erdamnna Promnitaza pracowali także Simonetti oraz Spanninger. Bogaty wystrój sztukatorski wnętrz był dziełem Caltella, Piotra Dallingera i Henryka Schultze, natomiast prace rzeźbiarskie wykonał Jana Baucha. Wnętrza pałacu były zdobione różnobarwnymi kominkami, plafonami z płaskorzeźbami i malarstwem iluzjonistycznym oraz pełnoplastycznymi przedstawieniami figuralnymi.

Promnitzowie rezydowali w Żarach do 1765 roku, kiedy to dobra przeszły w ręce elekto­ra saskiego. W 1815 roku Żary włączono do Prus, a barokową rezydencję przeznaczono na siedzibę władz miejskich oraz więzienie. Podczas II wojny świtowej pałac został poważ­nie uszkodzony. Najmniej ucierpiało skrzydło północne, które po 1945 roku zaadaptowa­no na siedzibę starostwa.

Plan barokowego pałacu tworzą cztery skrzydła zamykające prostokątny dziedziniec. Trzy­kondygnacyjna bryła nakryta jest dachem mansardowym. Elewacja frontowa, zwrócona w kierunku południowym, ma charakter monumentalny i reprezentacyjny. Zakompono­wana jest symetrycznie jako dziewiętnastoosiowa, z częścią środkową oraz narożnikami podkreślonymi ryzalitami pozornymi. Ryzalit środkowy zaakcentowany jest kolumnadą, natomiast ryzality narożne artykułowane są pilastrami. Ryzality zwieńczone zostały trój­kątnymi tympananonami. W środkowym umieszczony jest podwójny herb Promnitzów i Sachsen-Weissenfeles, w bocznych – litery księżnej saksońskiej Anny Marii i hrabiego Erdmanna Promnitza. Horyzontalne podziały wyznaczają gierowane gzymsy: międzykon­dygnacyjny oraz koronujący. Część prostokątnych otworów okiennych ujęta jest w profi­lowane opaski, niektóre spięte kluczem, inne zdobione obramieniami uszakowymi. Pozo­stałe elewacje posiadają charakter skromniejszy.

W 1968 roku prowadzono prace zabezpieczające, obejmujące odgruzowanie pałacu oraz częściową rekonstrukcję ubytków muru i sklepienia. Zachowano więźbę skrzydła północ­nego, do pozostałych skrzydeł wprowadzono więźbę stalową. Obecnie pałac jest nieużyt­kowany i zaniedbany. Stanowi własność prywatną. W ostatnich latach naprawiono pokry­cie dachu pałacu. Planowana jest jego odbudowa.

Źródło:

  • /foto/10759/10759003m.jpg
    1834
  • /foto/4840/4840099m.jpg
    1835
  • /foto/6072/6072321m.jpg
    1890 - 1891
  • /foto/90/90848m.jpg
    1890 - 1905
  • /foto/88/88091m.jpg
    1890 - 1910
  • /foto/5206/5206392m.jpg
    1899
  • /foto/4665/4665032m.jpg
    1900
  • /foto/8859/8859733m.jpg
    1900
  • /foto/201/201781m.jpg
    1900 - 1901
  • /foto/8100/8100084m.jpg
    1900 - 1905
  • /foto/224/224553m.jpg
    1900 - 1910
  • /foto/3848/3848064m.jpg
    1900 - 1910
  • /foto/5212/5212664m.jpg
    1900 - 1910
  • /foto/5420/5420521m.jpg
    1900 - 1910
  • /foto/253/253245m.jpg
    1900 - 1911
  • /foto/5186/5186627m.jpg
    1900 - 1915
  • /foto/4474/4474564m.jpg
    1900 - 1920
  • /foto/345/345946m.jpg
    1901
  • /foto/434/434775m.jpg
    1902
  • /foto/4481/4481486m.jpg
    1902
  • /foto/5390/5390360m.jpg
    1903
  • /foto/245/245754m.jpg
    1905
  • /foto/6281/6281902m.jpg
    1905
  • /foto/4479/4479345m.jpg
    1907
  • /foto/5104/5104374m.jpg
    1910
  • /foto/6085/6085434m.jpg
    1910
  • /foto/8525/8525424m.jpg
    1910
  • /foto/9253/9253514m.jpg
    1910 - 1915
  • /foto/5499/5499203m.jpg
    1910 - 1920
  • /foto/5977/5977294m.jpg
    1910 - 1920
  • /foto/7461/7461988m.jpg
    1910 - 1920
  • /foto/5536/5536096m.jpg
    1910 - 1925
  • /foto/263/263483m.jpg
    1910 - 1930
  • /foto/6472/6472596m.jpg
    1914
  • /foto/7812/7812465m.jpg
    1914
  • /foto/6030/6030148m.jpg
    1915
  • /foto/253/253488m.jpg
    1915 - 1918
  • /foto/5005/5005331m.jpg
    1915 - 1920
  • /foto/5385/5385855m.jpg
    1915 - 1925
  • /foto/5258/5258574m.jpg
    1917
  • /foto/6305/6305087m.jpg
    1917
  • /foto/5144/5144598m.jpg
    1918
  • /foto/8221/8221713m.jpg
    1918
  • /foto/6005/6005521m.jpg
    1919
  • /foto/7103/7103914m.jpg
    1919
  • /foto/292/292929m.jpg
    1920 - 1925
  • /foto/234/234168m.jpg
    1920 - 1930
  • /foto/5288/5288021m.jpg
    1925 - 1939
  • /foto/4620/4620993m.jpg
    1925 - 1940
  • /foto/3448/3448128m.jpg
    1929
  • /foto/329/329955m.jpg
    1930 - 1939
  • /foto/5028/5028584m.jpg
    1930 - 1940
  • /foto/6897/6897761m.jpg
    1930 - 1940
  • /foto/5620/5620326m.jpg
    1931
  • /foto/7117/7117393m.jpg
    1934
  • /foto/298/298948m.jpg
    1935 - 1940
  • /foto/290/290305m.jpg
    1936 - 1939
  • /foto/5629/5629933m.jpg
    1937
  • /foto/4149/4149455m.jpg
    1938
  • /foto/7001/7001689m.jpg
    1938
  • /foto/7195/7195299m.jpg
    1938
  • /foto/4564/4564038m.jpg
    1939
  • /foto/9839/9839026m.jpg
    1939
  • /foto/6101/6101824m.jpg
    1939 - 1945
  • /foto/6424/6424537m.jpg
    1940
  • /foto/7500/7500967m.jpg
    1940
  • /foto/9127/9127391m.jpg
    1940
  • /foto/9127/9127394m.jpg
    1940
  • /foto/393/393818m.jpg
    1940 - 1942
  • /foto/4247/4247975m.jpg
    1940 - 1942
  • /foto/306/306186m.jpg
    1942
  • /foto/5913/5913973m.jpg
    1960 - 1970
  • /foto/205/205899m.jpg
    1960 - 1979
  • /foto/8973/8973625m.jpg
    1974
  • /foto/90/90697m.jpg
    1998
  • /foto/430/430678m.jpg
    2010
  • /foto/401/401711m.jpg
    2011
  • /foto/5678/5678907m.jpg
    2015
  • /foto/5678/5678919m.jpg
    2015
  • /foto/6027/6027636m.jpg
    2016
  • /foto/7949/7949591m.jpg
    2019
  • /foto/7949/7949597m.jpg
    2019

Eckhard Huth°

Poprzednie: Most kolejowy (rz. Ślęza / Niemcza - LK 310) Strona Główna Następne: Krzyż pokutny - Niemcza


ragnar | 2012-07-30 23:01:14
W głowie się nie mieści, że taki obiekt nadal stoi opuszczony...
wito | 2012-07-30 23:51:13
"Bo my som het dziady"